Inleiding
In een baanbrekende beslissing opende België de deuren van de democratie breder dan ooit door het mogelijk te maken voor burgers van 16 jaar en ouder om deel te nemen aan de Europese Verkiezingen (EE24). De oorspronkelijke wet die in december 2023 werd aangenomen, stond jongeren toe om te stemmen als ze zich registreerden. Maar de registratievereisten werden door de Raad van Ministers afgeschaft, waarmee opnieuw werd bevestigd dat de mening van jongeren ertoe doet en dat zij actief de koers en de ontwikkeling van onze democratie kunnen veranderen. Tot slot besliste het Grondwettelijk Hof om jongeren te verplichten te stemmen omdat ze op dezelfde manier moeten worden behandeld als volwassen kiezers. Deze positieve stappen van verschillende actoren luiden een nieuw tijdperk van politieke betrokkenheid en democratische participatie in. Jongeren betrekken bij het verkiezingsproces kan de kloof tussen beschrijvende vertegenwoordigingen dichten en kwesties van bijzonder belang en bezorgdheid bevorderen. Bovendien, aangezien de vorige wetgeving alleen degenen boven de 18 toestond om te stemmen en de meest recente verkiezingen in 2019 werden gehouden, zal een grote meerderheid van de studenten in de derde cyclus van universiteiten en middelbare scholen voor de eerste keer gaan stemmen. In dit artikel willen we inzicht geven in waarom Europese verkiezingen belangrijk zijn voor jongeren en waarom hun stem telt.
De rol van het Europees Parlement in het behoud van de EU en haar waarden
De Europese Unie (EU) is een symbool van democratie, mensenrechten en samenwerking. In de kern zet de EU zich in voor het bevorderen van vrede, stabiliteit en economische welvaart tussen de lidstaten, waarbij de beginselen van vrijheid, democratie en de rechtsstaat worden gehandhaafd. Deze waarden zijn niet louter theoretische idealen, maar worden actief belichaamd in het beleid en de initiatieven van de EU, zodat deze responsief blijft en verantwoording aflegt aan haar burgers. Deze ambitieuze doelstellingen zijn vastgelegd in de artikelen 2 en 3 van het Verdrag van Lissabon en in het EU-Handvest van de grondrechten. Ze weerspiegelen de vastberaden inzet van de Unie voor haar interne kracht en haar rol als wereldspeler voor positieve verandering.
Het Europees Parlement (EP) speelt een centrale rol in het bestuur van de EU door op te treden als de stem van het volk in het Europese besluitvormingsproces. Het speelt een belangrijke rol bij het toezicht op andere EU-instellingen en zorgt ervoor dat deze democratisch, transparant en efficiënt werken. Dit omvat ook het controleren van de uitvoering van het beleid en het gebruik van de EU-begroting. Aangezien de leden van het Europees Parlement (MEP’s) rechtstreeks door EU-burgers worden gekozen, zorgt het Parlement er dankzij deze samenstelling voor dat de verschillende stemmen en belangen van de bevolking van de EU worden vertegenwoordigd en in aanmerking worden genomen in het wetgevingsproces. Dit is vooral belangrijk omdat het Parlement optreedt als medewetgever en samen met de Raad de bevoegdheid deelt om wetgevingsvoorstellen aan te nemen en te wijzigen en om te beslissen over de EU-begroting.
Het belang van stemmen in EE24
De beslissing om de stemgerechtigde leeftijd in België te verlagen naar 16 jaar betekent een diep vertrouwen in het vermogen van de jongere generatie om hun eigen toekomst en die van Europa vorm te geven. Stemmen in EE24 is niet zomaar een recht; het is een krachtig instrument waarmee jongeren invloed kunnen uitoefenen op het beleid dat hun dagelijks leven en hun verwachtingen voor de toekomst beïnvloedt, gaande van klimaatmaatregelen en digitale transformatie tot onderwijs en werkgelegenheid. Door jonge kiezers de mogelijkheid te bieden om deel te nemen aan de EE24 wordt hun gevoel van betrokkenheid bij en verantwoordelijkheid voor hun gemeenschap en de bredere Europese actieve samenleving gestimuleerd. Het moedigt hen aan om deel te nemen aan het politieke debat, politieke implicaties te begrijpen en veranderingen te steunen die aansluiten bij hun waarden en aspiraties. Het creëert een generatie goed geïnformeerde, actieve en maatschappelijk betrokken burgers die zich inzetten voor een meer inclusieve en duurzame toekomst voor Europa. Door deel te nemen aan EE24 hebben zij rechtstreeks inspraak in de samenstelling van het EP en daarmee in de koers van de EU. Stemmen concretiseert namelijk het collectieve belang en de meest gevraagde sociale veranderingen krijgen een stem. Als jongeren niet gaan stemmen, wordt de representatieve kracht van de democratie natuurlijk beperkt. De belangen van de sociale klassen die het meest naar de stembus zijn gegaan zullen voorrang krijgen, waardoor anderen minder vertegenwoordigd zijn.
Voor Gen Z zijn inclusiviteit, diversiteit en openheid van het grootste belang. Stemmen is een middel om meer ruimte te geven aan ieders behoeften, dus inclusie van alle lagen en segmenten van de samenleving en vertegenwoordiging van hun belangen op een allesomvattende manier in het politieke landschap.
Tot slot worden we als Europese samenlevingen geconfronteerd met enkele van de meest complexe sociale, economische en politieke uitdagingen van de afgelopen halve eeuw. Door vertegenwoordigers te kiezen die hun standpunten en prioriteiten weerspiegelen, kunnen kiezers de uitvoering van maatregelen katalyseren die gericht zijn op het aanpakken van meerdere uitdagingen, zoals hervormingen in de gezondheidszorg, milieubescherming om klimaatverandering tegen te gaan, economische ontwikkeling om welvaart en werkgelegenheid te bevorderen, en sociale rechtvaardigheid om de grondrechten te handhaven en gelijkheid in de samenleving te bevorderen.
Kortom, stemmen is een van de middelen om geschiedenis te schrijven. Op basis van goed geïnformeerde perspectieven en door zich aan te sluiten bij kandidaten die krachtige antwoorden op het overheidsbeleid voorstellen, kunnen jongeren de richting van het overheidsoptreden effectief beïnvloeden. Geloven in de kracht van het stemmen is de kracht die onze democratie heeft opgebouwd en is ook het directe middel waarmee we haar kunnen verbeteren.
Wie mag stemmen en hoe?
Belgische jongeren[1] die in België of in het buitenland wonen en minstens 16 jaar oud zijn, stemgerechtigd zijn en ingeschreven staan op de kiezerslijst, zullen deelnemen aan de komende verkiezingen die gepland zijn voor zondag 9 juni 2024. Ze zullen stemmen in drie verkiezingen op verschillende niveaus. Op Europees niveau kiezen de jongeren 22 Belgische vertegenwoordigers in het Europees Parlement. Op federaal niveau kiezen ze 150 afgevaardigden voor de Kamer van Volksvertegenwoordigers en 50 senatoren voor de Senaat. Op regionaal niveau ten slotte kiezen ze hun vertegenwoordigers op basis van de regio waar ze wonen. Stemmen is verplicht, elektronisch of op papier[2]. Stemmen kan ook bij volmacht[3]. Niet deelnemen[4] aan de stemming brengt het risico van een boete met zich mee. Herhaalde afwezigheid bij het stemmen, in totaal vier keer binnen een periode van 15 jaar, kan echter leiden tot het verlies van hun burgerrechten, waardoor ze hun stemrecht verliezen.
De betekenis van together.eu
Together.eu is een belangrijk platform dat een permanente dialoog tussen het Europees Parlement en de EU-burgers mogelijk maakt. Het fungeert als een brug die een wederzijdse uitwisseling van ideeën en informatie mogelijk maakt die de Europese identiteit bevordert en democratische betrokkenheid stimuleert. Het platform biedt jongeren verschillende instrumenten en middelen om actief deel te nemen aan het democratische proces, en bevordert geïnformeerd stemmen en burgerbetrokkenheid. Dankzij together.eu communiceert het Parlement over zijn activiteiten, besluiten en de gevolgen daarvan voor het leven van de burgers, wat zorgt voor transparantie en verantwoordingsplicht. Het platform stelt jongeren in staat hun stem te laten horen en actie te ondernemen binnen een levendige, groeiende gemeenschap. Praktisch gezien dient het als centraal punt voor alle activiteiten die te maken hebben met het bevorderen van democratie en de Europese verkiezingen van 2024. Regelmatige e-mails geven bruikbare ideeën voor het organiseren van evenementen, het voeren van actie en het delen van ideeën via dit platform. Registreren op Together.eu is eenvoudig. Door de website van het platform te bezoeken, kunnen burgers zich aanmelden om updates te ontvangen, deel te nemen aan discussies en toegang te krijgen tot middelen die hen zullen helpen zich effectiever in te zetten voor het democratische proces. Het platform biedt jongeren ook de mogelijkheid om evenementen te organiseren en eraan deel te nemen, waardoor een gemeenschapsgevoel en een gezamenlijk doel worden bevorderd.
Conclusie
De deelname van jongeren aan de Europese verkiezingen is een cruciaal moment in het democratische leven van de EU. Het weerspiegelt het geloof in het potentieel van jongeren om bij te dragen aan het lopende project van Europese integratie en democratie. Nu EE24 dichterbij komt, moet de jeugd deze kans om de collectieve toekomst van Europa vorm te geven, omarmen en erkennen dat elke stem een stap is in de richting van een democratischer, meer verenigd en welvarender Europa.
Stemmen in EE24 is niet alleen een recht, maar ook een krachtig middel voor verandering. Het stelt jongeren in staat om invloed uit te oefenen op beleid dat hun leven direct beïnvloedt. Stemmen stelt jongeren in staat om de democratische arena te betreden en bevordert het gevoel erbij te horen, verantwoordelijkheid te dragen en betrokken te zijn bij de maatschappij. Naast de historische betekenis is stemmen de hoeksteen van de democratie. Het vertaalt collectieve belangen in tastbare acties en zorgt ervoor dat verschillende stemmen worden gehoord in de politieke arena. Terwijl we door de complexiteit van de moderne wereld navigeren, blijft stemmen een kracht om positieve verandering teweeg te brengen.
Jongeren zijn altijd ondervertegenwoordigd geweest in de politiek. En met de crisis van de bevolkingsafname zal dit waarschijnlijk nog erger worden. Deze kans om de stem van jongeren te laten horen betekent de politiek eraan herinneren dat het haar plicht is om beleid te initiëren dat zowel het heden als de toekomst beschermt. Een stap vandaag kan invloed hebben op wat er over jaren zal gebeuren.
[1] EU-onderdanen die aan dezelfde voorwaarden voldoen als Belgische burgers en in België verblijven, kunnen stemmen bij de Europese verkiezingen op 9 juni. Hoewel Belgische burgers automatisch worden geregistreerd en er geen verdere registratie nodig is, moeten burgers van een EU-lidstaat zich online registreren door formulier C/1 in te vullen via www.inscription.elections.fgov.be of ze Kunnen het formulier voor 31 maart 2024 verkrijgen in de gemeente waar ze wonen. In dat geval kunnen ze niet stemmen in hun eigen land.
[2] Op 9 juni 2024 zullen 158 gemeenten in het Vlaams Gewest, alle gemeenten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de gemeenten van de Duitstalige Gemeenschap elektronisch stemmen met een papieren bewijs, terwijl alle gemeenten in het Waals Gewest en 150 gemeenten in het Vlaams Gewest de ‘papieren’ stemming zullen gebruiken. Om te weten of u elektronisch kunt stemmen in uw gemeente, raadpleeg https://elections.fgov.be/electeurs-comment-voter/quel-mode-de-vote-dans-ma-commune, of neem contact op met het verkiezingsbureau van uw gemeente.
[3] Voor meer informatie: https://elections.fgov.be/electeurs-que-faire-en-cas-dindisponibilite-le-jour-du-vote/le-vote-par-procuration
[4] Natuurlijk kan niet-deelname worden veroorzaakt door gerechtvaardigde redenen. In dat geval moet er worden gestemd bij volmacht of door contact op te nemen met het vredegerecht om de redenen van afwezigheid te verklaren. Details zijn hier te vinden: https://elections.fgov.be/electeurs/que-faire-en-cas-dindisponibilite-le-jour-du-vote